47 yaşındaki bir kadın, 15 yıldır süren yorgunluk, bitkinlik ve iştahsızlık gibi belirtiler nedeniyle “adrenal yorgunluk” tanısı aldı. Bu tanı, geçerliliği bilimsel olarak doğrulanmamış tükürük kortizol profili testlerine dayanıyordu. Hastanın fiziksel muayenesi (boy: 168 cm, kilo: 57 lb, nabız: 80/dk, tansiyon: 128/70 mmHg) ve laboratuvar bulguları normaldi, ancak testler “adrenal yorgunluk” olarak yorumlandı. Bu durum, mononükleozis geçmişi ve nadiren reçeteli ilaç kullanımı olan bir hasta için uygun bir tanı gibi görünse de, bilimsel temelden yoksundu.
Tanı ve Tedavi Sorunları
Adrenal yorgunluk, bilimsel olarak kabul görmemiş bir terimdir ve tanı protokolleri ile tedavileri kanıtlanmamıştır. Tükürük kortizol analizleri gibi yöntemler, adrenal yetmezlik gibi ciddi durumları tespit etmek için yeterli değildir. Tedavi önerileri arasında dengeli beslenme, düzenli egzersiz, iyi uyku, stres yönetimi ve sigara ile alkol kullanımını bırakma gibi genel sağlık tavsiyeleri yer alsa da, bazı siteler ve promosyonlar refleksoloji, melek otu kökü veya adrenal fonksiyonu iyileştirdiği iddia edilen takviyeler (örneğin, sığır adrenal özütleri) kullanmayı öneriyor. Ancak bu takviyeler, ikincil adrenal yetmezlik gibi ciddi yan etkilere yol açabilir.
Bilimsel Eleştiri
Endokrin Derneği ve Mayo Kliniği gibi otoriteler, adrenal yorgunluğu bir “sahte endokrin durumu” olarak tanımlar. Dr. Robert Vigersky gibi uzmanlar, bu tanının geçersizliğini vurgularken, Dr. Oz gibi isimler 2015’te konuyu popülerleştirmişti. Bilim insanları, yorgunluğun stres, depresyon, uyku apnesi, fibromiyalji veya kafein bağımlılığı gibi gerçek tıbbi nedenlerden kaynaklanabileceğini, bu nedenle kanıtsız teşhislerin ve tedavilerin tehlikeli olabileceğini belirtiyor. Kanıtsız takviyeler, doğru tedaviyi geciktirerek hastaları riske atabilir; örneğin, melek otu kökü hipertansiyona, kreatin takviyeleri ise nadiren böbrek hasarına yol açabilir.
Kamuoyu ve Ünlüler
Adrenal yorgunluk, Dr. Oz gibi tanınmış isimler sayesinde halk arasında yayılmış olsa da, Anthony Fauci, Donald Trump veya Tom Cruise gibi kişiler bu konuda kamuoyu önünde açıklama yapmamıştır. Endokrin topluluğu, bu mitin yayılmasını önlemek için eğitim kampanyaları düzenlemekte ve kanıta dayalı tıbbi yaklaşımları teşvik etmektedir.
Sonuç
Adrenal yorgunluk bilimsel bir gerçek değildir ve kanıtsız teşhisler ile tedaviler hem sağlık hem de maddi kayıplara yol açabilir. Kronik yorgunluk yaşayanlar, nitelikli bir doktora danışarak altta yatan gerçek nedeni (stres, hormonal dengesizlikler veya başka durumlar) araştırmalıdır.